- De schade aan het klimaat: bij de productie en het vervoer van voedsel komen CO2 en andere broeikasgassen, zoals methaan vrij. Vlees heeft een grote CO2-voetafdruk. Dat geldt ook voor producten die een grote reis moeten afleggen om hier te komen. Denk ook aan de massale kap van tropisch oerwoud om grond vrij te maken voor landbouw en veeteelt. En in Nederland hebben de boeren een lage grondwaterstand nodig. Het effect hiervan is dat de veengronden hun opgeslagen CO2 weer vrijgeven. En wat dacht je van een doosje aardbeien in de winter, gekweekt in verwarmde kassen? Tot slot gooien we in Nederland per persoon 34 kilo aan eten weg. Voedselverspilling is wereldwijd één van de grootste veroorzakers van klimaatverandering.
- De schade aan de biodiversiteit: veel producten worden bespoten met insecticiden, die zorgen voor sterfte van onder andere wilde bijen. Monocultuur (grote stukken grond met maar één product) doet de grond verarmen en de biodiversiteit afnemen. En denk ook aan de stikstofuitstoot ten gevolge van landbouw en transport, die zorgt voor verarming van naburige natuurgebieden.
- Bijdrage aan de plastic soep: veel producten zitten verpakt in plastic. Een deel van dit plastic komt in de natuur terecht. Daar breekt het uiteindelijk af in hele kleine plastic deeltjes. Deze komen in de voedselketen terecht en schaden de gezondheid van dieren en uiteindelijk ook mensen. Er is al plastic in het bloed van mensen aangetroffen;
- Bijdrage aan verdroging: De teelt van een aantal producten, zoals bijvoorbeeld avocado's, vraagt extreem veel water. Hiermee draagt deze teelt bij aan verdroging van gebieden, waardoor deze voor de mens minder leefbaar worden.
- Schade aan het dierenwelzijn: in de bio-industrie neemt men het niet zo nauw met het dierenwelzijn. Dieren worden in megastallen vetgemest en dikwijls op een wrede wijze geslacht, haantjes worden direct na de geboorte gedood;
- Bijdrage aan de wereldwijde hongersnood: doordat wij in het westen gewend zijn om veel te eten en bovendien ook veel vlees, nemen wij voor de bevrediging van onze voedselbehoefte zoveel ruimte in beslag, dat dit te koste gaat van de levering van voedsel aan inwoners in armere landen.
- Bijdrage aan de wereldwijde armoede: voor veel landbouwproducten krijgen de lokale boeren niet een prijs die hen in staat stelt om in hun minimale levensbehoefte te voorzien. Denk ook aan de land-onteigeningen die plaatsvinden, waarbij lokale boeren hun grond moeten afstaan aan grote organisaties.
- Schade aan onze gezondheid: ons voedsel bevat teveel suiker en teveel zout, allerlei chemische toevoegingen, als het een beetje tegenzit ook nog resten van pesticiden en tot slot te weinig gezonde bestanddelen als vitaminen en mineralen. Het fijnstof ten gevolge van transport is schadelijk voor onze longen. Maar denk ook aan onze gehaaste manier van leven, waarin wij niet meer de tijd nemen om te koken en te eten en amper meer buiten komen.
- Toenemende verkeersonveiligheid: flits-koeriers die warme maaltijden en last-minute-bestellingen bezorgen, nemen het niet zo nauw met de verkeersregels. Ze rijden in volle snelheid op de stoep en tegen het verkeer in en zijn zo een gevaar voor fietsers en voetgangers.
- Verarming van het winkelcentrum: het aantal dark-stores in winkelgebieden neemt toe. Dat maakt winkelcentra onaantrekkelijker voor winkelpubliek.
Dit kan jij doen!
Hieronder vind je een hele serie tips om duurzamer te eten. Tussen haakjes vind je de belangrijkste positieve effecten op één of meer van de 10 hierboven genoemde milieu-aspecten:
- Eet veel minder - of nog beter - geen vlees meer (1, 2, 5, 6)
- Eet veel minder of geen zuivel meer (1, 2, 5, 6)
- Gooi zo min mogelijk eten weg. Meet of weeg hoeveelheden af, zodat je niet teveel rijst of pasta maakt. En heb je toch over, bewaar het voor een andere keer. Combineer je kliekjes slim tot een nieuwe maaltijd. (1 t/m 8)
- Let op de houdbaarheidsdata van producten. Gebruik verse producten met een TGT-datum (Te gebruiken Tot) uiterlijk op die datum of vries deze in. Producten met een THT-datum (Tenminste Houdbaar Tot) hebben tot deze datum een door de leverancier gegarandeerde kwaliteit, maar zijn daarna nog prima bruikbaar. Kijk, ruik en proef in zo'n geval of het nog goed is (1 t/m 8)
- Organiseer voor je huisgenoten of vrienden een surprise diner met al je leftovers. Het zal je verrassen wat er nog in je koelkast ligt (tip van Kathelein van Elk, impactmanager van To Good To Go) (1 t/m 8)
- Koop zoveel mogelijk producten uit de eigen streek en via korte ketens (1)
- Koop zoveel mogelijk seizoensproducten (1)
- Koop producten, die gemaakt zijn van reststoffen (1, 4, 6)
- Koop zoveel mogelijk verpakkingsvrij (neem eigen verpakkingen mee) (3, 1)
- Drink kraanwater in plaats van water uit flessen (3, 1)
- Eet zoveel mogelijk onbewerkte producten (8, 1, 2)
- Begin je eigen moestuin (1, 2, 3, 8)
- Sluit je aan bij een (biologische) zelfoogst-tuin (1, 2, 3, 8)
- Koop alleen producten met een erkend keurmerk (1 t/m 8)
- Kook vaker zelf in plaats van maaltijden te laten bezorgen. Bereid maaltijden voor meerdere dagen en vries ze in (1, 9, 10)
- Denk iets meer vooruit, zodat je geen flits-bezorgers nodig hebt (9, 10)
- Bereid je voedsel op een gezonde en duurzame manier (1, 8)
- Let op de schijf van vijf bij het samenstellen van je voedsel (8)
Lokale adressen
Door de kopen bij of je aan te sluiten bij deze lokale iniatieven draag je bij aan een duurzame, eerlijke en gezonde voedselvoorziening:
Regionale adressen
Het Servicepunt Lokaal Voedsel van NMU heeft een handig overzicht gemaakt van alle adressen in de regio. Je kunt op allerlei manieren selecties maken. Ga er eens lekker in grasduinen.
Landelijke initiatieven
- Met de To Good To Go-app kun je tegen een hele aantrekkelijke prijs maaltijden en ander voedsel overnemen, die lokale ondernemers aan het eind van de dag overhouden en de volgende dag niet meer kunnen verkopen.
- Bij Dik & Schil koop je likeuren die gemaakt zijn van koffiedik en sinaasappelschillen.
Keurmerken
Er zijn veel verschillende keurmerken, die uiteenlopende milieu-effecten meten. Op de Keurmerkenwijzer van Milieu Centraal vind je ze allemaal bij elkaar. Vul een product in en kijk welke keurmerken je hierop kunt aantreffen. Milieu Centraal geeft ook aan wat de waarde van het keurmerk is.
Inspiratie en informatie
- Ga eens kijken bij een boer of ga mee met de jaarlijkse bezoeken van de Groene Schuur aan de boeren die aan hen leveren. Je ziet hoe producten geproduceerd worden maar bijvoorbeeld ook hoe ze bewaard worden. Er is niets zo stimulerend als iets zien met je eigen ogen. En dat geldt ook voor je kinderen.
- Lees de factsheet 'Duurzamer eten' van het Voedingscentrum
- Meet je het milieu effect van jouw voedingswijze met de Voedselafdruk van het Voedingscentrum.
- Zet het boek Delicious Waste op je verlangslijstje. Een handleiding vol heerlijke recepten en inspirerende verhalen om voedselverspilling tegen te gaan.
- Meer tips om voedselverspilling tegen te gaan vind je op de website van Samen tegen Voedselverspilling.
- Kijk voor gezonde, duurzame en veilige voeding eens op de website van het voedingscentrum. En luister naar de podcast van het Voedingscentrum over het vervangen van vlees.
- Het gezondheidscentrum geeft ook tips over het gezond en duurzaam bereiden van voedsel.
- Abonneer je op de gezonde en duurzame recepten van het Voedingscentrum.
- Wil je af en toe toch vlees en dierlijke producten blijven eten, lees dan hoe je dit zo diervriendelijk mogelijk kunt doen.
Over de auteur
Deze blog is geschreven door Hans Snel. Hans is een bevlogen marketeer uit Den Dolder die zich met veel enthousiasme inzet voor een duurzamere leefomgeving. Regelmatig deelt hij handige tips en tricks omtrent ‘duurzaam leven’, zodat elke Zeistenaar geïnspireerd kan worden met verhalen voor een groen, gezond en duurzaam leven! In zijn blogs legt hij - waar mogelijk - een link met duurzame initiatieven uit de gemeente Zeist. Hans weet ook niet alles, dus als je suggesties hebt voor aanvullingen of verbeteringen, laat het hem weten via redactie@samenduurzaamzeist.nl.